Kαρκίνος και ακτινοθεραπεία
Γράφει O Γεώργιος Κύργιας MD, PhD, Aκτινοθεραπευτής - Ογκολόγος, Kαθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής Πανεπιστημιακού Τμήματος Ακτινοθεραπείας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας
Ήδη από τα φοιτητικά μου θρανία της Ιατρικής αποφάσισα να ασχοληθώ με μία ογκολογική ειδικότητα, αναγνωρίζοντας τη θεραπεία του καρκίνου ως μία τεράστια πρόκληση για τους ιατρούς – θεραπευτές του και επέλεξα την Ακτινοθεραπευτική Ογκολογία ως έργο ζωής. Επιπλέον κίνητρα αποτέλεσαν η διαρκώς αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης των καρκίνων και η εκπληκτική πια εξέλιξη της έρευνας στην πρώιμη διάγνωση και τη θεραπεία τους.
Η εμπιστοσύνη μου στην ίαση του καρκίνου ενισχύθηκε από το γεγονός ότι και οι δύο μου γονείς ασθένησαν από καρκίνο, προστάτη ο πατέρας μου και παχέος εντέρου – ορθού η μητέρα μου, και θεραπεύθηκαν πλήρως με τις σύγχρονες θεραπείες που διαθέτουμε σήμερα.
Πράγματι, σήμερα, η πλήρης ίαση από τον καρκίνο είναι εφικτή στον καρκίνο του μαστού, του προστάτη, του παχέος εντέρου, του λάρυγγα, του δέρματος, τις αιματολογικές κακοήθειες και πολλούς άλλους. Επιπλέον, στην περίπτωση που για διάφορους λόγους δεν επιτυγχάνεται ίαση, ένας μεγάλος αριθμός καρκίνων, μέσα από τις συνεχώς εξελισσόμενες θεραπείες, προσφέρει μεγάλη παράταση της επιβίωσης αυτών των ασθενών και μεταστρέφει τον μη-ιάσιμο καρκίνο, σε χρόνια νόσο.
Σημαντικό μερίδιο στην επιτυχή αντιμετώπιση του καρκίνου έχει η ακτινοθεραπεία. Πρόκειται για μία θεραπεία, όχι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό, όπως η χειρουργική και η χημειοθεραπεία, αλλά εξίσου σημαντική, τοπικοπεριοχική θεραπεία, κατά την οποία χρησιμοποιείται ακτινοβολία ακτίνων Χ ή σωματιδίων (ηλεκτρονίων, νετρονίων) για να θανατώσει τα κύτταρα ενός νεοπλάσματος, που μπορεί να είναι κακόηθες (καρκίνος, σάρκωμα και άλλα), αλλά και καλόηθες (αδένωμα υπόφυσης, νευρίνωμα ακουστικού νεύρου, μηνιγγίωμα και άλλα).
Η ακτινοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα αρχικά στάδια του καρκί- νου, αλλά και αφού αρχίσει να εξαπλώνεται. Ο βασικός στόχος της είναι, μόνη της ή συνηθέστερα σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες, να θεραπεύσει πλήρως τον καρκίνο, συνδυαζόμενη με χειρουργική επέμβαση και με φαρμακευτική συστηματική θεραπεία (ορμονοθεραπεία, χημειοθεραπεία, ανοσοθεραπεία, στοχευμένη φαρμακευτική θεραπεία). Όταν η ίαση δεν είναι εφικτή, η ακτινοθεραπεία μαζί με τις άλλες θεραπείες συμβάλλει στην ανακούφιση του ογκολογικού ασθενή από τα συμπτώματα (ανακουφιστική ακτινοθεραπεία).
Εκτός, όμως, από την τεράστια συνεισφορά της, η ακτινοθεραπεία αποτελεί και πεδίο πολλών αστικών «μύθων» σε ό,τι αφορά τις ευεργετικές της επεμβάσεις αλλά, κυρίως, τις παρενέργειές της.
Έτσι, αντίθετα από τους ευρέως διαδεδομένους «μύθους», ο ασθενής που κάνει ακτινοθεραπεία μπορεί να έλθει σε επαφή με εγκύους ή μωρά χωρίς κανέναν κίνδυνο: Ο ασθενής που κάνει ακτινοθεραπεία ακτινοβολείται ο ίδιος χωρίς να ακτινοβολεί τους γύρω του. Επίσης δεν ακτινοβολείται σε ολόκληρο το σώμα, αλλά μόνο στην περιοχή του όγκου: θώρακα ή κοιλιά ή κεφάλι ή λαιμό ή άκρα. Έτσι, η τριχόπτωση δεν αποτελεί παρενέργεια μιας ακτινοθεραπείας στον θώρακα (π.χ. για καρκίνο πνεύμονα). Ούτε η διάρροια μπορεί να αποτελεί παρενέργεια ακτινοθεραπείας στον μαστό.
Σε ό,τι αφορά τις δερματικές παρενέργειες, μόνο οι ευαίσθητες δερματικές περιοχές (λαιμός και μαστός οι σημαντικότερες) θα εμφανίσουν ερύθημα άλλοτε άλλου βαθμού. Και εδώ είναι σημαντική η συνεργασία του ασθενή με τον ιατρό ακτινοθεραπευτή – ογκολόγο: Οι σωστές οδηγίες από τον ιατρό και η συνεπής τήρηση των οδηγιών από τον ασθενή είναι το κλειδί για την ελαχιστότατη δερματική ενόχληση από την ακτινοθεραπεία, ειδικά με τις τελευταίες πιο εξελιγμένες τεχνικές ακτινοθεραπείας.
Σύμφωνα με έναν άλλο «μύθο», η ακτινοθεραπεία είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία καρκίνου. Εδώ ο «μύθος» μπερδεύει την ακτινοθεραπεία με το Τσέρνομπιλ που είναι υπεύθυνο για τη διαρροή ραδιενεργού υλικού στην ατμόσφαιρα και την πρόκληση διαφόρων καρκίνων, θυρεοειδούς και άλλων.
Η ακτινοθεραπεία δεν αποτελεί ούτε προκαλεί διαρροή ραδιενέργειας. Έχει τοπική δράση και διαρκεί λίγα δευτερόλεπτα, όσο εφαρμόζεται τοπικά μια δέσμη ακτίνων Χ ανάλογων με εκείνες που χρησιμοποιούνται στην ακτινολογία για τις ακτινογραφίες ή τις αξονικές τομογραφίες.
Ασφαλώς και έχει παρενέργειες η ακτινοθεραπεία: τοπικές, κυρίως παροδικές που αποδράμουν λίγες μέρες από το τέλος της σειράς των ακτινοθεραπειών και σπάνια χρόνιες. Όπως έχουν και η χειρουργική, και η χημειοθεραπεία και κάθε θεραπεία, κυρίως σε σοβαρά νοσήματα όπως ο καρκίνος. Επιπλέον, οι νεότερες τεχνικές ακτινοθεραπείας έχουν ελαχιστοποιήσει τις παρενέργειες, τόσο τις παροδικές όσο και τις χρόνιες σε ποσοστό μικρότερο από 3%.
Για όλους αυτούς και ακόμα περισσότερους λόγους η ακτινοθεραπεία δε μου έδωσε ποτέ την ευκαιρία να μετανιώσω που την επέλεξα για να την υπηρετήσω με όλες μου τις δυνάμεις. Αντίθετα, η χαρά της ίασης και της ανακούφισης, με τη συμβολή και της ακτινοθεραπείας, των ογκολογικών ασθενών αποτελεί πηγή χαράς για εμένα και για όλους τους συναδέλφους όλων των ειδικοτήτων που ασχολούνται με τον καρκίνο.
Γεώργιος Κύργιας MD, PhD, Aκτινοθεραπευτής – Ογκολόγος, Kαθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντής Πανεπιστημιακού Τμήματος Ακτινοθεραπείας στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας.
Σπουδές:
• Απόφοιτος Ιατρικής Σχολής της Μπολόνια
• Μετεκπαίδευση
στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Careggi (Φλωρεντία)
• Επί υποτροφία Μετεκπαιδευθείς στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ογκολογίας (Μιλάνο)Διδασκαλία:
• Διδακτικό έργο στο τμήμα Βιοϊατρικών Επιστημών – Τομέας Ακτινολογίας και Ακτινοθεραπείας (ΠΑ.Δ.Α.)
