Kωνσταντίνος Τεπετές: H χειρουργική του Καρκίνου του Παχέος Εντέρου στην Τρίτη Ηλικία

Στις 25-27 Οκτωβρίου 2023 πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία το 42ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργικής Ογκολογίας, της οποίας είμαι μέλος. Η Πανεπιστημιακή Χειρουργική Κλινική της Λάρισας συμμετείχε με δύο εργασίες, εκ των οποίων η μία αφορούσε την αξιολόγηση της προεγχειρητικής ποιότητας ζωής σαν παράγοντα μετεγχειρητικών επιπλοκών σε ασθενείς μεγαλύτερους των 65 ετών με καρκίνο παχέος εντέρου.

Γράφει o Κωνσταντίνος Ν. Τεπετές
MD, ScD, FACS, EBSQ Surgical Oncology
Καθηγητής Χειρουργικής Τμ. Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας,
Διευθυντής του Τομέα Χειρουργικής

Στη συγκεκριμένη μελέτη δείξαμε ότι το ερωτηματολόγιο QLQ-C30, που αφορά την ποιότητα ζωής, αποτελεί τον πιο ακριβή προγνωστικό δείκτη για την εμφάνιση μετεγχειρητικών επιπλοκών σε αυτούς τους ασθενείς. Αυτή καθ΄ εαυτή η χρονολογική ηλικία δεν αποτελούσε ανεξάρτητο παράγοντα εμφάνισης επιπλοκών σχετιζόμενων με τη χειρουργική επέμβαση. Ο καρκίνος γενικά εμφανίζει αυξημένη συχνότητα στην τρίτη ηλικία. Άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών έχουν 11 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο σε σύγκριση με νεότερα άτομα, και ο 70% των θανάτων από καρκίνο εμφανίζονται σε ηλικίες μεγαλύτερες των 65 ετών. Το πρόβλημα αναδεικνύεται περισσότερο αν αναλογισθεί κανείς ότι η αύξηση του γενικού προσδόκιμου επιβίωσης στις δυτικές κοινωνίες θα έχει σαν αποτέλεσμα το 2030 το 20% του πληθυσμού να είναι μεγαλύτερο των 65 ετών. Ένας άνδρας 80 ετών έχει μέσο προσδόκιμο ζωής 7 έτη και μία γυναίκα ίδιας ηλικίας τα 9 έτη, δηλαδή η 1 στις 2 γυναίκες 80 ετών θα φθάσει τα 89. Άτομα δε, που έχουν φθάσει τα 90 έτη έχουν 30-40% πιθανότητες να ξεπεράσουν τα 95.

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί το 30% των καρκίνων στα άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών, και συχνά προκύπτουν προβληματισμοί για την αποτελεσματικότερη θεραπεία με τις λιγότερες δυνατές επιπλοκές. Οι ασθενείς αυτοί συχνά έχουν συνοδά νοσήματα π.χ. σακχαρώδη διαβήτη, στεφανιαία νόσο, χρόνια πνευμονοπάθεια κ.λπ., καταστάσεις που ιδίως όταν είναι αρρύθμιστες, αυξάνουν τον κίνδυνο μετεγχειρητικών επιπλοκών. Έχει αποδειχθεί δε, ότι όταν διενεργείται επείγουσα επέμβαση σε ηλικιωμένους ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με την ίδια επέμβαση που διενεργείται προγραμματισμένα. Μία αιτία είναι και η ταυτόχρονη απορρύθμιση των συνοδών νοσημάτων ή η έλλειψη χρόνου για την ανάλογη προετοιμασία αυτού του ασθενούς. Ο κίνδυνος θανάτου μετά το χειρουργείο σε ασθενείς με καρκίνο παχέος εντέρου μεγαλύτερους των 65 ετών υπερτριπλασιάζεται όταν η χειρουργική επέμβαση διενεργείται επειγόντως και όχι προγραμματισμένα. Τα συνοδά νοσήματα και η απορρύθμισή τους λοιπόν αποτελούν τα αίτια των μετεγχειρητικών επιπλοκών στους ηλικιωμένους και όχι γενικά η χρονολογική ηλικία τους. Η σωστή επιλογή αυτών των ασθενών και η κατάλληλη προετοιμασία τους επιτρέπει επίσης να επιτυγχάνουν και ογκολογικές επιβιώσεις (από τον καρκίνο τους) παραπλήσιες με τους νεότερους ασθενείς. Επομένως, ο θεράπων χειρουργός οφείλει να διενεργεί και σε αυτούς τους ασθενείς την ενδεδειγμένη ριζική επέμβαση και όπου ενδείκνυται λαπαροσκοπικά, όπως και στους νεότερους έχοντας προετοιμάσει σωστά τον ασθενή του για προγραμματισμένη επέμβαση. Με απλά λόγια, σε έναν ασθενή 80 ετών χωρίς συνοδά νοσήματα ή με ήπια καλά ρυθμισμένα, οφείλουμε να του παρέχουμε ριζική θεραπεία γιατί, όπως ήδη ανέφερα, το μέσο αναμενόμενο φυσιολογικό προσδόκιμο ζωής του είναι 7-9 έτη. Εκτός όμως από τα καλά μακροπρόθεσμα ογκολογικά αποτελέσματα, οι ασθενείς που αναρρώνουν χωρίς σοβαρές επιπλοκές συνήθως μέσα σε 3 μήνες έχουν αποκτήσει την προεγχειρητική λειτουργικότητα και ποιότητα ζωής τους.

Συμπερασματικά, σε ασθενείς τρίτης ηλικίας που υποβάλλονται στην κατάλληλη χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του παχέος εντέρου, η ηλικία αυτή καθ΄ εαυτή ΔΕΝ αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα, δηλαδή ΔΕΝ ευθύνεται για:
α. αυξημένο κίνδυνο μετεγχειρητικών επιπλοκών
β. ελαττωμένη επιβίωση σχετιζόμενη με τον καρκίνο τους
γ. επιδείνωση της μετεγχειρητικής ποιότητας ζωής τους
Η κατάλληλη αξιολόγηση και ρύθμιση των συνοδών νοσημάτων και η ενδεικνυόμενη προετοιμασία προγραμματισμένων επεμβάσεων κατά προτίμηση λαπαροσκοπικών επι ενδείξεων, προσφέρουν το ίδιο καλά αποτελέσματα σε σύγκριση με νεότερους ασθενείς.