Λαπίθες: Το αιολικό φύλο της Θεσσαλίας – «Ἀλλοτρίων ἀπέχου»
Ο Βασίλειος Σπανός είναι Διδάκτωρ Αρχαιολογικού Τουρισμού & Πολιτιστικής Διπλωματίας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η στήλη έχει ως σκοπό την παράθεση θεσσαλικών μύθων και τη σύνδεσή τους με τον σύγχρονο βίο. Η μεθοδολογία που ακολουθείται είναι ο διάλογος μεταξύ δύο υποτιθέμενων χαρακτήρων. Στο παρόν άρθρο ο Μύστης συνομιλεί με τον Νυρίτη. Ο τίτλος κάθε πονήματος αντιστοιχεί σε ένα δελφικό παράγγελμα, η ουσία του οποίου αποκρυσταλλώνεται στους μυθικούς διαλόγους.
ΝΗ: Μετά από 22 ολόκληρους αιώνες, το Α΄ αρχαίο θέατρο της Λάρισας, άνοιξε ξανά τις πύλες του…ποια η δική σου αίσθηση Μύστη;
ΜΥ: Είθε το Κοινόν των Θετταλών να ορίσει ξανά τη μοίρα μας…ας μη λησμονούμε ποτέ τον ρόλο των ομόσπονδων κρατιδίων της Θεσσαλίας, ως προαγγέλου του συστήματος διακυβέρνησης ορισμένων χωρών, με θετικά & απτά αποτελέσματα…
ΝΗ: Σε ποιες χώρες παρατηρείται κάτι ανάλογο;
ΜΥ: Η Γερμανία συγκροτείται από 16 ομόσπονδα κρατίδια…Βαυαρία, Θουριγγία, Κάτω Σαξονία είναι ορισμένα από αυτά…η Ισπανία χαρακτηρίζεται για τις αυτόνομες κοινότητες της…επί παραδείγματι, Καστίλλη, Βασκονία, Ανδαλουσία, Γαλικία…
ΝΗ: Ο δικός μας ομοσπονδιακός χάρτης, πώς ήταν διαμορφωμένος εκείνη την εποχή;
ΜΥ: Η Πελασγιώτιδα αντιστοιχούσε στο σημερινό Νομό Λάρισας, η Εστιαιώτιδα στο Νομό Τρικάλων, η Θεσσαλιώτιδα στο Νομό Καρδίτσας & η Αχαΐα Φθιώτιδα στο δυτικό μέρος του Νομού Μαγνησίας, ως επί το πλείστον…
ΝΗ: Θα ήθελα να επικεντρωθούμε στην Πελασγιώτιδα, αν δεν έχεις αντίρρηση…να εστιάσουμε στους λαούς που ζούσαν στη συγκεκριμένη οριοθετημένη κλίμακα…τί γνωρίζουμε για τους Περραιβούς;
ΜΥ: Πρόκειται για αρχαίο πελασγικό φύλο, με πρωτεύουσα τη Φάλαννα ενώ πολύ σημαντική πόλη ήταν & η Ελασσόνα…εγκαταστάθηκαν όμως στα γύρω βουνά διότι εκδιώχθηκαν από τους Λαπίθες…αιολικό φύλο & πολεμικός λαός…
ΝΗ: Από πού έλκουν την καταγωγή τους;
ΜΥ: Η Τιτανίδα Τηθύς απέκτησε τον Πηνειό, από τον Τιτάνα Ωκεανό…ο ποτάμιος θεός ενώθηκε με μία Ναϊάδα νύμφη, την Κρέουσα…από αυτήν την ένωση, ήρθαν στον κόσμο τρία παιδιά…ο Ανδρεύς, ο Υψεύς & η Στίλβη…
ΝΗ: Τα οποία ανατράφηκαν & δραστηριοποιήθηκαν στη Θεσσαλία;
ΜΥ: Ο Ανδρεύς μετοίκησε στον Ορχομενό της Βοιωτίας…έκτοτε, η χώρα πέριξ, ονομάστηκε «Ανδρηΐδα γη»…
ΝΗ: Ο δεύτερος υιός;
ΜΥ: Βασίλεψε στη Θεσσαλία & απέκτησε δύο κόρες με τη Ναϊάδα Χλιδανόπη…πρώτη, η Θεμιστώ, που παντρεύτηκε τον Αθάμαντα, γιο του Αιόλου…μαζί, απέκτησαν τέσσερις γιους…τους Λεύκονα, Ερύθριο, Σχοινέα, Πτώο…
ΝΗ: Διαφορετικός χαρακτήρας σε σχέση με την αδελφή της;
ΜΥ: Η Κυρήνη ήταν αδάμαστη…τα έβαζε ακόμα & με άγρια θηρία…θνητή Άρτεμη…την ερωτεύθηκε ο Απόλλων & αυτή του χάρισε δύο παιδιά…τον Αρισταίο & τον Ίδμονα…
ΝΗ: Διέθεταν κάποια γνωρίσματα αυτοί οι δύο;
ΜΥ: Ο πρώτος, έγινε θεός της μελισσοκομίας, της κτηνοτροφίας & της τυροκομίας…ο δεύτερος, ήταν ο μάντης των Αργοναυτών & πέθανε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας…
ΝΗ: Σειρά τώρα έχει η Στίλβη…
ΜΥ: Λεία & λαμπερή, σημαίνει το όνομα της…το επίθετο «στιλπνός» που χρησιμοποιούμε σήμερα, ανάγεται στην ίδια…
ΝΗ: Και ποιο το αποτύπωμα της;
ΜΥ: Ούτε αυτή ξέφυγε από το κυνηγητό του Απόλλωνα…ως αποτέλεσμα, γεννήθηκε ο Λαπίθης, ο γενάρχης των Λαπιθών…κατ’ άλλους, απέκτησαν μαζί & τον Κένταυρο αλλά η πατρότητα αυτού, αμφισβητείται…
ΝΗ: Επομένως, Θεσσαλία & Λαπίθες ταυτίζονται;
ΜΥ: Επίκεντρο τους ήταν η Θεσσαλία αλλά περιπλανήθηκαν αρκετά κατά τη διάρκεια της ιστορίας τους…Βοιωτία, Αττική, Κορινθία, Ήλιδα, Λακωνία, Ρόδος, Κνίδος είναι ορισμένες από τις περιοχές της περιπλάνησης τους…
ΝΗ: Κάτι σαν μετεγκατάσταση ή αύξηση επιρροής;
ΜΥ: Δεν αποκλείεται…ο γιος του Λαπίθη, ο Φόρβας, βασίλεψε στην Ήλιδα…ομοίως & οι δικοί του γιοι, Άκτωρ & Αυγείας…γενικά, σε όλες αυτές τις περιοχές, μπορεί να παρατηρήσει κάποιος τοπωνύμια με βάση τους Λαπίθες, κατάλοιπα των μετακινήσεων τους…
ΝΗ: Ο Λαπίθης είχε μόνο έναν γιο;
ΜΥ: Όχι, είχε & τον Περίφαντα…από αυτόν, κατάγεται ο Αντίων, πατέρας του Ιξίονα…την πατρότητα του Ιξίονα διεκδικεί & ο Φλεγύας, γιος του θεού Άρη…
ΝΗ: Ιξίων ο ασεβής…δεν σεβάστηκε τη φιλοξενία του Δία στον Όλυμπο, ποθώντας την Ήρα…αναμενόμενο το μαρτύριο του, με το σώμα του να φλέγεται αιωνίως, δεμένο με φίδια σε έναν περιστρεφόμενο τροχό…
ΜΥ: Μακάρι να ήταν μόνο αυτό, Νηρίτη…
ΝΗ: Υπάρχει & κάτι άλλο, Μύστη;
ΜΥ: Είναι ο πρώτος άνθρωπος που κατηγορείται για δολοφονία συγγενικού προσώπου…πιο συγκεκριμένα, σκότωσε τον πεθερό του, τον Δηιονέα…
ΝΗ: Ο λόγος;
ΜΥ: Ζήτησε να νυμφευθεί την κόρη του, τη Δία & σε αντάλλαγμα, θα του παραχωρούσε μία μεγάλη έκταση της Θεσσαλίας…δεν τήρησε όμως την υπόσχεση του & ο Δηιονέας, του έκλεψε ένα μεγάλο κοπάδι από άλογα…
ΝΗ: Δεν υπήρξε συμφιλίωση;
ΜΥ: Ο Ιξίων, μέσω πρόσκλησης που απηύθυνε στον πεθερό του για κοινό συμπόσιο, προσποιήθηκε ότι θέλει να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα τους…
ΝΗ: Κάτι δεν μου αρέσει, να πω την αλήθεια…
ΜΥ: Σ’ έναν λάκκο με δυνατή φωτιά, ο Ιξίων έσπρωξε τον Δηιονέα & έτσι αυτός βρήκε τραγικό θάνατο…
ΝΗ: Σε ποιον πέρασε λοιπόν ο βασιλικός θρόνος των Λαπιθών;
ΜΥ: Στον γιο του, τον Πειρίθου…είναι ο πιο γνωστός Λαπίθης…
ΝΗ: Λόγω κατορθωμάτων;…σύνεσης ίσως;
ΜΥ: Δυστυχώς, διέπραξε & αυτός ύβρη, όπως ο πατέρας του…σημαντική επίσης, ήταν η φιλία που ανέπτυξε με τον γιο της Αίθρας, τον ήρωα Θησέα…
ΝΗ: Ένα-ένα Μύστη, για να σε προλαβαίνω…πώς συνδέεται με τον Θησέα;
ΜΥ: Ποικιλοτρόπως…αρχικά, ακούγοντας για τα κατορθώματα του, θέλησε να τον δοκιμάσει…ταξίδεψε μέχρι τον Μαραθώνα & του έκλεψε τα βόδια του…
ΝΗ: Δεν νομίζω ο Θησέας να έκατσε με σταυρωμένα τα χέρια…
ΜΥ: Αφού συνειδητοποίησε την κλοπή, κυνήγησε τον Πειρίθου…μα μόλις οι δυο τους συναντήθηκαν, θαύμασαν ο ένας τη ρώμη του άλλου…δεν μονομάχησαν αλλά έδωσαν όρκο αιώνιας φιλίας μεταξύ τους…
ΝΗ: Κράτησε ή έσπασε;
ΜΥ: Κράτησε & με το παραπάνω…κατ’ αρχάς, συμμετείχαν στο κυνήγι του Καλυδώνιου κάπρου…έπειτα, ο Θησέας βοήθησε τον Πειρίθου κατά τη διάρκεια της Κενταυρομαχίας…
ΝΗ: Ποια ήταν η αιτία;
ΜΥ: Στον γάμο του με την Ιπποδάμεια, ο Πειρίθους προσκάλεσε μεταξύ άλλων & τους Κενταύρους…το κρασί έρεε άφθονο…το πρόβλημα;…οι Κένταυροι δεν ήταν εξοικειωμένοι με το κρασί…
ΝΗ: Επίκειται αποκλίνουσα συμπεριφορά, αν καταλαβαίνω καλά…
ΜΥ: Ο Ευρυτίων, μέθυσε & προσπάθησε να απαγάγει την Ιπποδάμεια…η παρέμβαση του Θησέα ήταν καταλυτική…
ΝΗ: Και με αυτόν τον τρόπο, ξεκίνησε η διαμάχη μεταξύ τους…
ΜΥ: Ο Ευρυτίων αιχμαλωτίσθηκε…αφέθηκε ελεύθερος μόνο όταν ατιμώθηκε, αφού οι Λαπίθες του έκοψαν μύτη & αυτιά, ως αντίποινα για την προσβλητική πράξη του…
ΝΗ: Νικητές;
ΜΥ: Οι Λαπίθες…κατάφεραν & εκτόπισαν τους Κενταύρους στην Αιθικία, μία περιοχή στην Αδριατική θάλασσα, μεταξύ Αμβρακικού κόλπου & των βορείων τμημάτων της Ηπείρου…
ΝΗ: Υπήρξε κάτι άλλο που δοκίμασε τη φιλία τους;
ΜΥ: Ναι…ένα γεγονός που σήμανε το τέλος της επίγειας ζωής του Πειρίθου…
ΝΗ: Όλος αυτιά…
ΜΥ: Οι δύο φίλοι εξέφρασαν την επιθυμία να νυμφευθούν κόρες του Δία…
ΝΗ: Υπερεκτίμηση δυνατοτήτων θα έλεγα εγώ, Μύστη…
ΜΥ: Ο Πειρίθους, βοήθησε τον Θησέα στην απαγωγή της Ωραίας Ελένης…την άφησαν στην Αίθρα, μέχρι να φθάσει σε ηλικία γάμου καθώς ήταν μικρή αλλά δεν πρόφτασαν…
ΝΗ: Μήπως υπήρξε πόλεμος για την Ελένη & πριν την Τροία;
ΜΥ: Κι όμως…οι Σπαρτιάτες, με αρχηγούς τα αδέλφια της, Κάστορα & Πολυδεύκη, εξεστράτευσαν εναντίον της Αθήνας…οι Αθηναίοι ηττήθηκαν, η Ελένη επέστρεψε στη Σπάρτη ενώ αιχμαλωτίσθηκαν η Αίθρα & η Κλυμένη, αδελφή του Πειρίθου…η δεύτερη, έγινε προσωπική δούλα της Ελένης…εκδίκηση για την αρωγή του Πειρίθου προς τον Θησέα…
ΝΗ: Ποια η επιλογή του βασιλιά των Λαπιθών;
ΜΥ: Δεν επρόκειτο απλώς για μία κόρη του Δία αλλά ταυτόχρονα, για μία θεά…ο λόγος, για την Περσεφόνη…
ΝΗ: Δεν αναμένω ευτυχή κατάληξη, να είμαι ειλικρινής…
ΜΥ: Κατέβηκαν στον Άδη όπου τους υποδέχθηκε ο Πλούτωνας…δεν μπορείς να ξεγελάσεις όμως έναν θεό…κατάλαβε αμέσως τις προθέσεις τους & τους οδήγησε στους θρόνους της Λήθης, τάχα για να ξεκουραστούν…οι δύο φίλοι, αμέριμνοι καθώς ήταν, δεν αντιλήφθηκαν τίποτα & κόλλησαν στους θρόνους…
ΝΗ: Έμειναν για πάντα στον Κάτω Κόσμο;
ΜΥ: Τους συνάντησε ο Ηρακλής, στην πορεία του για να υποτάξει τον Κέρβερο…
ΝΗ: Και;
ΜΥ: Έβαλε δύναμη & απελευθέρωσε τον Θησέα…δεν μπόρεσε όμως να κάνει το ίδιο με τον Πειρίθου…η γη άρχισε να τρέμει…ίσως, οι θεοί επιθυμούσαν ο Λαπίθης βασιλιάς να μην επιστρέψει ποτέ στη γη ως κύριος ένοχος ενώ ο Θησέας ήταν απλώς συνεργός…
ΝΗ: Εδώ που τα λέμε, προσέβαλε έναν αθάνατο με την πράξη του…ηθικό δίδαγμα Μύστη;
ΜΥ: Δεν αρκεί να έχεις στόχους…πρέπει να ξέρεις & σημάδι…
