Η αφοσίωση της Άλκηστης – Ἦθος δοκίμαζε

Ο Βασίλειος Σπανός είναι Διδάκτωρ Αρχαιολογικού Τουρισμού & Πολιτιστικής Διπλωματίας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Η στήλη έχει ως σκοπό την παράθεση θεσσαλικών μύθων και τη σύνδεσή τους με τον σύγχρονο βίο. Η μεθοδολογία που ακολουθείται είναι ο διάλογος μεταξύ δύο υποτιθέμενων χαρακτήρων. Στο παρόν άρθρο ο Μύστης συνομιλεί με την Εριφύλη. Ο τίτλος κάθε πονήματος αντιστοιχεί σε ένα δελφικό παράγγελμα, η ουσία του οποίου αποκρυσταλλώνεται στους μυθικούς διαλόγους.

ΕΡ: Φαίνεται πως μόνο εσύ μπορείς να μου λύσεις μία απορία που έχω… την καλησπέρα μου Μύστη…
ΜΥ: Το ότι αγαπώ τη σοφία Εριφύλη με κάνει φιλόσοφο, όχι σοφό… θα προσπαθήσω ωστόσο, να ανταπεξέλθω στις απαιτήσεις των ερωτημάτων σου…
ΕΡ: Ποια γυναίκα θεωρείς ότι αποτελεί το ύψιστο παράδειγμα συζυγικής πίστης και αφοσίωσης;
ΜΥ: Έλα μαζί μου συνοδοιπόρος μέχρι την ακτή… δεν στο ζητάω τυχαία αυτό…
ΕΡ: Αυτό έλειπε… Μύστης και μυστήριο, μαζί δεν πάνε;
ΜΥ: Γνωρίζεις τις Φερές;
ΕΡ: Αν δεν απατώμαι, πρόκειται για το σημερινό Βελεστίνο, ιδιαίτερη πατρίδα του Ρήγα…
ΜΥ: Μιλάς ορθά… στα αρχαία χρόνια, στο Χαλκοδόνιο όρος, είχε τα ανάκτορα του ο βασιλιάς Άδμητος… επί ένα έτος, ο θεός Απόλλων υπηρετούσε ως βοσκός εκεί…
ΕΡ: Θεός να υπηρετεί θνητό; …πώς κατέστη δυνατόν κάτι τέτοιο;
ΜΥ: Ο Δίας, σκότωσε με κεραυνό τον Ασκληπιό, τον γιο του Απόλλωνα επειδή έφτασε στο σημείο να ανασταίνει ακόμα και νεκρούς… ο Απόλλων με τη σειρά του, στράφηκε εναντίον των Κυκλώπων, που κατασκεύαζαν τους κεραυνούς του Δία… Έτσι, ο πατέρας των θεών τιμώρησε τον γιο της Λητούς με τον τρόπο που προανέφερα…
ΕΡ: Και πώς εξελίχθηκε αυτή η συνύπαρξη;
ΜΥ: Ο Άδμητος προσέφερε αγάπη και σεβασμό στον αδελφό της Άρτεμης, με τον θεό του φωτός να στέκεται δίπλα του, σε όποια δυσκολία αντιμετώπιζε…
ΕΡ: Ξεχωρίζεις κάποια από αυτές ή δεν έχει νόημα η ερώτηση;
ΜΥ: Πάντα είναι αποτυπωμένο στη μνήμη μου το περιστατικό με τη γυναίκα του, την Άλκηστη, κόρη του βασιλιά της Ιωλκού Πελία και της Αναξιβίας…
ΕΡ: Χαίρομαι που μαθαίνω τελικά το όνομα αυτής, αλλά η ουσία είναι σημαντικότερη…
ΜΥ: Την Άλκηστη την πόθησαν πολλοί για την ομορφιά και την καλοσύνη της… ο πατέρας της όμως, έθεσε έναν όρο… η κόρη του θα παντρευόταν αυτόν που θα ήταν σε θέση να ζεύξει σε ένα άρμα, δύο θηρία διαφορετικής φύσης…
ΕΡ: Στα αυτιά μου, αυτό ακούγεται από πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο…
ΜΥ: Βέβαια… μα ο Άδμητος ήταν προστατευόμενος του Απόλλωνα… ο θεός, εξημέρωσε τα θηρία και αυτά, δέχθηκαν να συνυπάρξουν στο άρμα για χάρη του Αδμήτου… έτσι ο βασιλιάς, κέρδισε την Άλκηστη…
ΕΡ: Η λογική λέει ότι πραγματοποιήθηκε μεγάλη γιορτή έπειτα από αυτό το γεγονός…
ΜΥ: Οι γάμοι τελέσθηκαν με μεγαλοπρέπεια και η Άλκηστη αφοσιώθηκε πάραυτα στον Άδμητο, αναγνωρίζοντάς του ότι ήταν προσηνής και μειλίχιος άνθρωπος…
ΕΡ: Όσο σε γνωρίζω, στις προτάσεις σου υπάρχει σχεδόν πάντα ένα«αλλά»… ή μήπως όχι;
ΜΥ: Δυστυχώς, ναι… πάνω στη χαρά του και κατά τη διάρκεια των θυσιών στο πλαίσιο του προστάτη του θεσμού του γάμου, του θεού Υμεναίου, ξέχασε να αποδώσει τιμές στη θεά Άρτεμη…
ΕΡ: Ωωχ… άσχημο αυτό… δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο να καθήσεις να συζητήσεις με την Άρτεμη… δεν παίρνει από λόγια…
ΜΥ: Σίγουρα όχι… μόνο μετά από πολλή προσπάθεια, ο Απόλλων κατάφερε να εξευμενίσει την αδελφή του και να βρουν τη χρυσή τομή καθώς η ίδια απαιτούσε τον θάνατό του…
ΕΡ: Ο Απόλλων στέκεται εκ νέου αρωγός στον Άδμητο… και ποια ήταν η υποχώρηση που έκανε η Άρτεμη;
ΜΥ: Δέχθηκε για τον αδελφό της, να σωθεί ο Άδμητος αλλά κάποιος άλλος όφειλε να πάρει τη θέση του στον Άδη…
ΕΡ: Θα πάγωσε όλο το βασίλειο με την ανακοίνωση αυτής της απόφασης…
ΜΥ: Σαν να έγινε προσωρινός βασιλιάς ο Βορέας…
ΕΡ: Και τελικά, τι έγινε; …αποδέχθηκε κάποιος την πρόταση της Άρτεμης, για να σωθεί ο βασιλιάς;
ΜΥ: Κανένας, ούτε καν οι γονείς του… μόνον η Άλκηστη προσφέρθηκε…
ΕΡ: Προθυμοποιήθηκε να βαδίσει προς τα δώματα του Άδη, για να σωθεί ο αγαπημένος της… πόσο δραματικό και συγκινητικό συνάμα…
ΜΥ: Δεν τελείωσε τίποτα ακόμα Εριφύλη…
ΕΡ: Μακάρι να αναγνώριζα αν ο τόνος της φωνής σου είναι αισιόδοξος ή όχι Μύστη…
ΜΥ: Εκείνη την περίοδο, έτυχε να περάσει από την αυλή του Αδμήτου, ο Ηρακλής… οι δυο τους είχαν αναπτύξει φιλία από τον καιρό της Αργοναυτικής Εκστρατείας…
ΕΡ: Και τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει ένας ήρωας όταν η Άλκηστη έχει πεθάνει, ακόμα και αν είναι ημίθεος;
ΜΥ: Παρά τα αρκετά αρνητικά στοιχεία του, ο γιος της Αλκμήνης θεώρησε αδικία ό,τι έλαβε χώρα… όταν ο Θάνατος ήλθε να πάρει την ψυχή της Άλκηστης, ο Ηρακλής πάλεψε μαζί του…
ΕΡ: Περιμένω διακαώς να μου πεις για την έκβαση της μάχης…
ΜΥ: Ο μεγάλος ήρωας στο τέλος, νίκησε… έδεσε τον Θάνατο με αδαμάντινα δεσμά και επέστρεψε την Άλκηστη στον φίλο του… έκτοτε το ζευγάρι θεωρήθηκε ότι προσωποποιούσε τη συζυγική στοργή σε ολόκληρη την αρχαιότητα…
ΕΡ: Ακόμα και να μη νικούσε ο Ηρακλής τον Θάνατο, πιστεύω ότι μπορεί να υπήρχε και άλλη εναλλακτική…
ΜΥ: Θα ήθελα πολύ να μοιραστείς μαζί μου, τι ακριβώς έχεις στο μυαλό σου Εριφύλη…
ΕΡ: Για σκέψου τι έγινε στην περίπτωση του Ορφέα με την Ευρυδίκη, άσχετα από το πώς κατέληξε η όλη προσπάθεια…
ΜΥ: Κι όμως… η σκέψη σου δεν απέχει πολύ από την πραγματικότητα…
ΕΡ: Δηλαδή; …πες μου Μύστη, έχω αγωνία…
ΜΥ: Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή, συγκινημένη από την αγάπη που έδειξε η Άλκηστη στον Άδμητο, η βασίλισσα του Κάτω Κόσμου, η Περσεφόνη, αρνήθηκε να τη δεχθεί στο σκοτεινό βασίλειο του συζύγου της…
ΕΡ: Η αγάπη της Άλκηστης, λύγισε ακόμα και μία θεά… δεν ξέρω τι να πω Μύστη…
ΜΥ: Πράγματι… αλλά να θυμάσαι ότι είναι εξίσου δύσκολο να επαινέσεις τα δύο ακρότατα…
ΕΡ: Δεν σε καταλαβαίνω, οφείλω να ομολογήσω…
ΜΥ: Θα σου πω κάτι για να συνειδητοποιήσεις το μέγεθος της πράξης της Άλκηστης… είναι εξίσου δύσκολο να επαινέσεις κάποιον που δεν έχει κάνει απολύτως τίποτα και κάποιον που με τις πράξεις του, έχει ξεπεράσει τις αρετές των άλλων…
ΕΡ: Και γιατί αυτό Μύστη;
ΜΥ: Διότι στην πρώτη περίπτωση, δεν υπάρχουν πράξεις να επαινέσεις, ενώ στη δεύτερη δεν υπάρχουν λόγια…
ΕΡ: Τώρα κατάλαβα γιατί θεωρείς την Άλκηστη ανώτερο παράδειγμα από αυτό της Πηνελόπης…
ΜΥ: Νομίζω ήρθε η δική μου σειρά να ρωτήσω τώρα…
ΕΡ: Διότι αυτό που χαρακτηρίζει την Πηνελόπη είναι η υπομονή, ενώ αυτό που χαρακτηρίζει την Άλκηστη είναι η θυσία… θα κάνω όμως το συνήγορο του διαβόλου… πιστεύεις ότι άξιζε η θυσία της;
ΜΥ: Όχι, δεν το πιστεύω…το γνωρίζω… ο Έρως που αντιπροσωπεύει η Άλκηστη δεν έχει να κάνει με τον Άδμητο ως μία πεπερασμένη οντότητα…
ΕΡ: Δύσκολα μου βάζεις Μύστη…
ΜΥ: Ο Έρως της Άλκηστης είναι η θεία μανία της ψυχής να αναζητήσει την αβρότητα και τη λεπτότητα… όχι την ομορφιά αλλά το κάλλος… όχι το φαίνεσθαι αλλά το Είναι… μέσω της αναζήτησης του Αγαθού, η Άλκηστη σφυρηλατεί το πνεύμα της, για να γίνει αποδέκτης αιώνιων αρχετύπων που σε οδηγούν στη θέωση… όλα αυτά, ήταν εκπεφρασμένα μέσω του Αδμήτου… μόνο ο πνευματικός Έρως μπορεί να σε ανυψώσει στη σφαίρα του Τιτάνα Ήλιου…
ΕΡ: Γιατί όμως μόνο ο πνευματικός;
ΜΥ: Είναι πασίδηλο ότι ο σωματικός έρως διακρίνεται από εγωκεντρισμό καθώς χρησιμοποιείς το άλλο σώμα για να ικανοποιήσεις τις δικές σου ανάγκες… την πρωτοκαθεδρία, την έχει το ένστικτο… στον πνευματικό έρωτα όπου κυριαρχεί η νόηση, τα πράγματα αντιστρέφονται…
ΕΡ: Δηλαδή;
ΜΥ: Τι κάνεις έναν άνθρωπο που βλέπεις ότι διακρίνεται για το πνεύμα του;
ΕΡ: Προσωπικά, τον θαυμάζω… διότι απαιτείται μεγάλος κάματος για κάτι τέτοιο…
ΜΥ: Ανέφερες τη μαγική λέξη… για να θαυμάσεις κάποιον, οφείλεις να παραμερίσεις τον εγωκεντρισμό σου… στον πνευματικό έρωτα, δεν υφίσταται Εγώ… να γιατί η θυσία είναι η κορυφή του βουνού, απ’ όπου μπορείς να αντικρύσεις τον Έρωτα… φαινομενικά, πρόκειται για φιλοσοφία περί θανάτου αλλά για να θυσιαστείς, θα πρέπει να έχεις εκτιμήσει στο έπακρον τη ζωή και τις δυνατότητες που σου δίνει για πρόοδο, δημιουργία και ολοκλήρωση… δεν είναι τυχαίο που την ίδια αγέρωχη στάση κράτησαν η Ιφιγένεια, η Λαοδάμεια, η Ηρώ και η Ευάδνη…
ΕΡ: Μπορεί να αμφισβητήσει κάποιος τον συλλογισμό σου ως στάση ζωής Μύστη;
ΜΥ: Αρνητικόν…
ΕΡ: Υπέρ το δέον σίγουρος…
ΜΥ: Για να σε πείσω, δεν προσφεύγω καν στους θεούς αλλά στους Τιτάνες και ειδικά, στον υιό του Υπερίονα…
ΕΡ: Μιλάς για τον Τιτάνα Ήλιο…
ΜΥ: Πρόκειται για αυτόφωτη οντότητα… συμφωνούμε σ’ αυτό;
ΕΡ: Βέβαια… ακτινοβολεί από μόνος του… ποιος μπορεί να το αρνηθεί;
ΜΥ: Με τη Σελήνη, τι θεωρείς ότι συμβαίνει;
ΕΡ: Αντανακλά το φως του Ηλίου… είναι ετερόφωτη…
ΜΥ: Ηθικόν δίδαγμα περί έρωτος και έλλειψης εγωκεντρισμού… αγάπα το ταίρι σου όπως ο Ήλιος τη Σελήνη… της χαρίζει πάντοτε το φως του για να λάμπει, χωρίς ο ίδιος να ζητά ποτέ, τίποτα σ’ αντάλλαγμα…
ΕΡ: Μία τελευταία ερώτηση Μύστη, αν μου επιτρέπεις…
ΜΥ: Παρακαλώ…
ΕΡ: Γυναίκες σαν την Άλκηστη δεν θα τιμούν λογικά την Αφροδίτη, σωστά;
ΜΥ: Τιμούν αυτήν που πρέπει…
ΕΡ: Εσύ και η Πυθία μόνο μιλάτε έτσι…
ΜΥ: Υπάρχουν δύο Αφροδίτες… η πρώτη, η Πάνδημος, είναι κόρη του Δία και της Διώνης και ταυτίζεται με τις σαρκικές απολαύσεις… η δεύτερη είναι αμήτωρ, κόρη μόνο του Ουρανού, που προήλθε από τη μίξη του αίματος των γεννητικών οργάνων του και των κυμάτων της θάλασσας… από τον αφρό της θάλασσας λοιπόν, αναδύθηκε η Ουρανία Αφροδίτη και αυτήν τιμά η Άλκηστη…
ΕΡ: Κατανοώ τη διαφορά… και κατανοώ επίσης γιατί μου είπες να σε ακολουθήσω στην ακτή, εδώ δίπλα στους αφρούς των κυμάτων… για να συνδέσεις τον Έρωτα με την ανάδυση της Ουρανίας Αφροδίτης και την ίδια, με τη θνητή Άλκηστη…
ΜΥ: Να που τελικά λύθηκε και το μυστήριο, με το οποίο με συνέδεσες σκωπτικά, στην αρχή της συζήτησής μας…
ΕΡ: Σ’ ευχαριστώ Μύστη, αλίμονο… τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά, αποδείχθηκε ότι δεν θα έπρεπε να φύγω από εδώ αβρόχοις ποσί…