Βιβλιοκριτική – Οι ιδέες της προόδου και της συντήρησης: Δοκίμιο για την πολιτική σε ρευστούς καιρούς

Με το τέλος του 20ού και το απαύγασμα του 21ου αιώνα, ζωτικά ζητήματα πολιτισμού και κουλτούρας έχουν πια μπει (ενίοτε ξανά) δυναμικά στο πολιτικό σκηνικό. Άμβλωση, ομοφυλοφιλία, πραγματικά και ανεμπόδιστα ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και της έκφρασης, υλική ανασφάλεια, ανισότητες, πολιτισμική πολυμορφία, κλιματική αλλαγή, και διαχωρισμός εκκλησίας και κράτους, είναι μερικά από αυτά.

ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ – «ΟΙ ΙΔΕΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΟΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ, ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
ΣΕ ΡΕΥΣΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ»

εκδ. ΠΟΛΙΣ 2022

 

Κινήματα όπως το me too (η πατριαρχία και η βία κατά των γυναικών κάθε άλλο παρά έχουν εξαλειφθεί, και η «θυματοποίηση» δεν είναι μόδα!), το Black Lives Matter και αιτήματα όπως η πολιτική ορθότητα της δημόσιας, τουλάχιστον, έκφρασης, διεκδικούν δικαίως και επιτυχώς πολιτικό και κοινωνικό λόγο. Η περίφημη μεσαία τάξη έγινε το (νέο) πεδίο πολιτικής διεκδίκησης της ψήφου (η δεξιά στην Ελλάδα τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα υποστήριζε ότι ήταν το κόμμα του μεσαίου χώρου). Μοιάζει (αλλά απλώς έχει αλλάξει, έχει μεταφερθεί και «αλλού») ο νεωτερικός διαχωρισμός αριστεράς – δεξιάς να αποχωρεί, ή τουλάχιστον έτσι θα επιθυμούσαν μάλλον κάποιοι θιασώτες των νεόκοπων συντηρητικών (και ολιστικών) απόψεων του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.
Από τη μία πλευρά, η ανερχόμενη νεοσυντηρητική δεξιά, με φερεντζέ το χιπστερ και το life style, εργαλειοποιεί φόβους και συγκρούσεις (αποτέλεσμα: μισαλλοδοξία, ρατσισμός, αντιδημοκρατικές και αντιφιλελεύθερες πουριτανικές επεμβάσεις στον πολιτισμό, αυταρχισμός) και επενδύει (ψευδώς) σε ένα υποτίθεται αντισυστημικό πρόταγμα. Από την άλλη, η αριστερά (που μπαίνει παγκοσμίως ξανά στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι) επιθυμεί να δώσει και πάλι τη δική της ουμανιστική προοπτική, μέσα στην ανάδυση των νέων ανθρώπινων ταυτοτήτων, έχοντας ωστόσο χάσει (και της είναι ακατανόητο) πολλές από τις ψήφους της χαμηλόμισθης και επισφαλούς εργατιάς. Στο κέντρο η σοσιαλδημοκρατία (τα τελευταία χρόνια σε αρκετές χώρες της Ευρώπης και στις ΗΠΑ κυβερνώσα δύναμη), που ταλαντεύεται ανάμεσα σε νεοκεϋνσιανές πολιτικές απόψεις (κρατική μέριμνα των αδυνάτων) και σε περισσότερο φιλελεύθερες πολιτικές.
Τελικά μαζί με όλα τα προαναφερθέντα ζωτικής σημασίας ζητήματα κουλτούρας, η οικονομία, εντέλει όχι απλά η επιβίωση αλλά και η αξιοπρεπής ζωή, έχει πάντα τον πρώτο και τελευταίο ρόλο. Από το “The economy, stupid” (1992) του δημοκράτη Carville, υποστηρικτή του Κλίντον, φτάσαμε στο «My fellow Americans, trickle-down economics has never worked» (2021) του Μπάιντεν.
Υπάρχουν απαντήσεις για όλα αυτά τα νέα και ανανεωμένα πολιτικά θέματα;
Έχει ακόμη νόημα ο διαχωρισμός των ιδεολογιών;
Και εν τέλει είναι η δημοκρατία ένα πεδίο σύγκρουσης και συμβιβαστικών λύσεων ή πια έχει μεταμορφωθεί σε έναν «σμιτιανό» πόλεμο με σκοπό τον πολιτικό θάνατο του εχθρού;
Για όλα αυτά και πιο αναλυτικά διαβάστε το παρουσιαζόμενο σ’ αυτό το άρθρο βιβλίο του Γιάννη Μπαλαμπανίδη.